شاهى

 شاهى نیز یکى از سبزیهاى خوردنى است ، ولى از نظر خاصیت از سبزیهاى نیست که در مقام عالى قرار گرفته باشد، البته داراى مقادیرى ویتامین (آ و ب ) و مقدار بیشترى ویتامین (ث ) مى باشد.
در اسلام جزو خوراکیهاى مکروه بحساب نیامده ولى خوردن این سبزى را در شب باعث تحریک جذام در آنهایى که استعداد این بیمارى را دارند دانسته اند.

عن النبى (ص ) ما من عبد بات وفى جوفه شى من هذه البقلة الا بات الجذام یرفرف على راسه حتى یصبح اما ان یسلم و اما ان یعطب ⁽³⁷³⁾
هر کسى هنگام شامگاهان شاهى بخرود جذام (همانند مرغى شکارى ) تا صبحگاهان در اطراف او به پرواز است یا از بیمارى نجات مى یابد یا گرفتار آن میشود.
پس از این کلام استفاده میشود که در این گیاه نیست به افراد مستعد بیمارى جذام ، نیروى تحریک و تاءثر هست و ممکن است با کمک عوامل دیگر این بیمارى ، ضخص را دچار سازد، مضمون این سخن در روایات دیگرى نیز وارد شده است .((انواع تره تیزک از سبزیهاى مفید مى باشند، ولى از آنجایى که نباید در خوردن هیچ خوراکى افراط کرد در خودرن این سبزیهاى مفید هم افراط جایز نیست مخصوصا براى افراد لاغر و سوداوى مزاجها، یعنى کسانى که ترشح سیب آدم در آنها زیاد است ....
هر کس شب تره تیزک بخورد رگ جذامش بحرکت مى آید، ما میدانیم که تره تیزک ترشحات بینى را زیاد مى کند و رگ جذام هم در بینى است ، املاح ((ید)) مانن ((یدور دو پتاس )) همین تره تیزک ترشح بینى را زیاد مى نمایند))⁽³⁷⁴⁾عن ابى عبدالله (ع ) - ((قال من اکل الجر جیر باللیل ضرب علیه عرق الجذام من انفه و بات ینزف الدم ))⁽³⁷⁵⁾
امام ششم فرمودند: هر کس در شب شاهى بخورد ماده بیمارى جذام در بینى او تحریک مى شود، و خونهاى صاف او کم و در عوض خون هاى کثیف و سوخته اش بسیار مى شود در این روایت تحریک بیمارى را از بینى دانسته و ما مى دانیم که اغلب ، بیمارى جذام از بینى شروع مى شود.((تره تیزک و انواع دیگر آن که به نام بولاغ اوتى و شاهى نامیده مى شوند داراى ید و آهن و فسفر مى باشند و مقادیر زیادى ویتامین (ث ) دارند و ادرار را زیاد مى کنند.
این گیاهان بر عکس توت فرنگى مهیج مى باشند و این خاصیت مربوط به ((ید)) مى باشد زیرا این گیاهان ترشح سیب آدم را کمى زیاد مى کنند و از این رو مهیج مى باشند⁽³⁷⁶⁾((و از همین نظر که مهیج است گیاه شناسان قدیم کاسنى و خرفه و سرکه را مصلح شاهى مى دانستند))⁽³⁷⁷⁾
شاهى داراى چندین نوع است : بیابانى ، بستانى و بستانى آن سه قسم است که براى هر یک از رگ و بذر آن علائم مخصوصى است مثلا بیابانى آن تند و تیزتر و گل آن زرد رنگ است و در زبان عربى هم بواسطه انواع مختلف آن نامهاى مختلفى دارد مانند جرجیر و رشاد.