نگاهى به گلستان سعدى

گلستان سعدى ، مجموعه اى از گنجینه ها و گوهرهاى فرهنگى است . بر اساس اینکه بهشت داراى هشت باب (در) است ، هشت باب زیر تشکیل شده است :

باب اول : در سیرت پادشاهان .
باب دوم : در اخلاق درویشان .
باب سوم : در فضیلت قناعت .
باب چهارم : در فواید خاموشى .
باب پنجم : در عشق و جوانى .
باب ششم : در ضعف و پیرى .
باب هفتم : در تاءثیر تربیت .
باب هشتم : در آداب صحبت .
سخن در وصف گلستان سعدى و زیبایى واژه ها و عمق بیان دلنشین سعدى ، بسیار است .
کوتاه سخن آنکه : سعدى به زبان همه ملل سخن گفته ، و گفتارش بعد از هفتصد و پنجاه و هشت سال تازه است و گویى براى امروز جهان نوشته شده است . از این رو زبانهاى زنده جهان از جمله به زبان فرانسوى ، لاتینى ، آلمانى انگلیسى ، عربى و ترکى ترجمه و به جهانیان گزارش شده است و مردم دنیا او را به عنوان معلم راستین ادب و اخلاق مى شناسند.
دکتر ((فوزى عطرى )) نویسنده سرشناس عرب مى نویسد:
گلستان سعدى کتابى است که در زمینه پرورش ادب و اخلاق ، تحریر شده و ره همین جهت سالهاى علاوه بر ایران ، در سایر کشورها نیز به عنوان کتاب درسى ، مورد مطالعه دانش آموزان و دانشجویان قرار گرفته و با این وجود از لطافت و ظرافت خاصى هم برخوردار است .... اعتقاد عمومى بر این است که شیخ شیراز، شاعر و نویسنده اى فقط متعلق به ایران نیست .
دکتر فوزى در مقاله اى تحت عنوان ((سعدى شیرازى ، شاعرى که به زبان همه جهان سخن گفت )) ، مى نویسد:
وقتى ((بنیامین فرانکلین )) یکى از عبارات گلستان سعدى را شنید، تعجب زده گفت : ((خدایا چه مى شنوم ؟ بى شک این عبارت یکى از عبارات گمشده تورات است .)) و ((امرسون )) با برداشتى که از کتاب سعدى داشته ، سعدى را شاعرى دانسته که به زبان همه ملته سخن گفته است ⁽³⁰⁾.
در اینجا به نظرم جالب آمد که نکته اى در شاءن سعدى از حضرت اما خمینى رحمة الله علیه بگویم ، تا هم شاءن سعدى در هنر را دریابیم و هم یادگارى از اما خمینى رحمة الله علیه زینت بخش این سطور گردد.
در یکى از روزها عروس امام ، همسر مرحوم حجة الاسلام و المسلمین آقاى حاج احمد آقا (ره ) با اصرار از امام در خواست مى کند که اشعارى را بسراید و ره او اهدا کند، اما در ضمن گفتارى به او مى فرماید:

شاعر اگر سعدى شیراز است

بافته هاى من و تو بازى است (31)

دکتر خلیل خطیب مى نویسد:
گلستان را باید فرآورده آزمونها و نمودار مطالعه سعدى در افکار و احوال و اخلاق و آداب مردمى شمرد، که وى در سفر سى ساله با آنان سروکار داشته و از راز درونشان آگاه گشته و از هر یک اندرزى شنیده و نکته اى آموخته و به گنجینه خاطر سپرده است و آنگاه در فراغ بال چند ساله اى که در روزگار سلغریان یافته ، این گهرهاى تابناک را به رشته تحریر کشیده و گیسوى عروس سخن را به زیور نظم و نثر گرانبهاى خویش بیاراسته است .
نبوغ سعدى در نویسندگان و گویندگان از گلستان ، نیک نمایان است و اگر استاد جز همین اثر را به یادگار نمى گذاشت ، بر اثبات بزرگى وى کافى بود. سعدى در گلستان آموزگارى خردمند است که جویندگان فضیلت را گاه با نقل افسانه و داستان به شیوه مقامه نویسان و گاه با حجت و برهان و استناد به تاریخ ، به شناخت خوب و بد، توان مى بخشد. از گفتن حق بیم ندارد، بر نقایصى که در اجتماع مى بیند، پرده نمى پوشد، عشوه ده رشوت ستان نیست . کلام بکرش هم فلسفى است ، هم عرفانى و هم به معیار دین ، درست تو هم به آیین اخلاق ، پسندیده .
وى فرزانه اى روانشناس است که داروى تلخ نصیحت را با شهد ظرافت آمیخته ، تا نازک طلبان و نازنینان جهان هم از گفتارش ملول نشوند، این است که دانایان سخن ، سعدى را زبده حکمت و خلاصه معرفت و گلستانش را چون بوستان ، و بوستانش را چون گلستان ، جان پرور مى شمرند...⁽³²⁾