آیت الله حکیم

سید محسن در سال 1306 هجرى قمرى، در خانه سید مهدى طباطبائى حکیم، در نجف اشرف دیده به جهان گشود. او در دوران کودکى به فرا گرفتن قرآن مجید و علوم دینى پرداخت و در سال 1326 هجرى قمرى، کتابهاى دوره سطح را تمام کرده و در محضر علماء و مدرسین بزرگ، درس خارج فقه اصول را آغاز نمود. 
سید محسن طباطبائى حکیم مدتها نزد علامه مجاهد آقاى سید حبوبى، اخلاق و عرفان آموخت و در سال 1332 هجرى قمرى، همراه استاد بزرگوارش به جهاد و دفاع بر ضد استعمار انگلیس پرداخت و تا سال 1333 هجرى قمرى، در جبهه‏هاى نبرد با کفار و دفاع از میهن اسلامى مبارزه کرد. پس از پایان جنگ، تدریس طلاب علوم دینى را بر عهده گرفت و سطوح بالاى علوم از جمله درس خارج فقه را تدریس مى‏کرد.
در سال 1331 هجرى قمرى کتابى درباره مسائل ارث زن تالیف کرد و آن را در خدمت استادش آیت الله سید محمد حبوبى برد استاد با مطالعه این کتاب سخت متعجب گردید، به طورى که به آیت الله سید محسن طباطبائى فرمود: من تا به حال قدر و منزلت تو را نمى‏دانستم و اکنون با مطالعه این کتاب، تو را کاملا شناختم.
این عالم ربانى از اوقات عمرش حداکثر استفاده را بعمل مى‏آورد و همراه با تدریس دروس مختلف و تربیت شاگردان، به تالیف، مطالعه و تحقیق مى‏پرداخت. تالیفات وى به بیست و چهار اثر، در رشته‏هاى فقه اسلامى و شیعه بالغ مى‏گردد.
آیت الله سید محسن طباطبائى داراى اخلاقى نیکو و کمالاتى در اعلا درجه بود. با اینکه ریاست امور مسلمین را بر عهده داشت، لیکن هرگز پاى بند ریاست نبود. دشمنان، براى تضعیف روحیه‏اش افتراها مى‏زدند، اما روح بزرگ و سعه صدر او به اندازه‏اى قوى و نیرومند بود که ذره‏اى غبار بدبینى و نا امیدى بر ساحت مقدس و تقواى او نمى‏نشست. از خصوصیات روحى وى، شجاعت بى نظیرش بود که در مقام فتوا و تشخیص وظیفه شرعى، بدون ترس و خوف و با اقتدارى که ویژه مومنان راستین است عمل مى‏کرد. در جنگ با بیگانگان و آزاد سازى عراق از چنگال دشمنان، نقش عظیمى داشت و به طور کلى در اهتمام به امور مسلمانان همواره در تلاش و فعالیت بود.
یکى از آثار چشمگیر و آشکار این شخصیت مذهبى، تاسیس و تقویت کتابخانه‏هاى عمومى بود. تاسیس کتابخانه ((کتبة الامام حکیم)) در مسجد جامع هند، چندین کتابخانه عمومى در بصره و کتابخانه‏هاى متعددى در بغداد و سایر شهرهاى عراق و همچنین تقویت کتابخانه‏هاى دیگر با اهداء کتابهاى فراوان براى آنها، از جمله آثار مهم و ارزشمندى وى، در نشر علوم و معارف اسلامى بود.
ساختن و تعمیر مسجدها، حسینیه‏ها و اماکن مقدس و مدرس‏هاى علوم دینى، به عنوان احیاى میراث فرهنگى و بوجود آوردن مرکز مهم عبادت و مهد پرورش طلاب و عالم دینى، بخش دیگرى از آثار جاویدان آیت الله حکیم است، که تعدادى از آنها بدین قرار مى‏باشد:
1- مدرسه علمى شهر ((حله)) عراق.
2- مدرسه علمى عاملیه نجف.
3- مدرسه ((شریف العلماء)) در نجف.
4- مدرسه شماره 2 ((سید محمد کاظم یزدى)) نجف.
5- مدرسه ((افغانیها و تبتى‏ها)) در نجف.
6- مدرسه بزرگ ((دارالحکمة)) در نجف.
7- مدرسه علمى در ((الرحباوى)).
8- توسعه ((مسجد هندى)) در نجف.
9- ساختن مسجدى در شهر ((هندیه)) عراق.
10- تعمیر مسجد و حسینیه ((ذوگفل)).
11- ساختن مسجد ((کولاء)).
12- ساختن مسجد ((غماس)).
13- ساختن مسجدهائى در محلهاى: آل بدیر، الصویره، قلعه سکر، سویج، و شجر.
14- ساختن و تعمیر مسجدهائى در لبنان، پاکستان، سوریه و افغانستان.
15- ساختن و تعمیر حسینیه هائى در کرکوک، کراده شرقیه بغداد، حله، الرحباوى، و مدینه منوره.
16- بازسازى مقبره ((محقق حلى)) در ((حله)).
17- بازسازى حرم حضرت ((مسلم بن عقیل)) و طلاکارى گنبد و ضریح آن بزرگوار.
18- بازسازى مقبره ((میثم تمار)).
19- ساختن ضریح جدید ((حضرت ابوالفضل علیه السلام)). آیت الله حکیم، غیر این آثار پربرکت و ماندگار، از خود کتابهاى ارزشمند علمى و دینى نیز به جاى گذاشته، که برخى از آنها بدین قرار است:
1- حقایق الاصول، شرح کتاب ((کفایة الاصول)) 2 جلد.
2- نهج الفقاهه، شرح کتاب ((مکاسب)) شیخ انصارى.
3- شرح تبصره علامه حلى، در 3 جلد.
4- رساله عملى ((منهاج الصالحین)) 2 جلد.
5- مناسک و احکام حج، به نما ((منهاج الناسکین)).
6- رساله‏اى در شرح ((ارث زن)).
7- حاشیه بر کتاب فقهى ((عروة الوثقى)).
8- حاشیه بر ((توضیح المسائل)) آیت الله بروجردى.
9- شرح کتاب ((شرح الافلاک)) در علم هیئت.
10- شرح کتاب ((المراح)) در علم صرف.
11- کتاب ((مستمسک عروة الوثقى)).
این کتاب مهمترین و بزرگترین اثر علمى و استدلالى آیت الله حکیم است، که از 14 جلد و هزاران صفحهه بوجود آمده و یک دوره کامل فقه شیعه را تشریح نموده است.
آیت الله سید محسن طباطبائى حکیم، پس از یک عمر 84 ساله سراسر کوشش و تلاش در راه تبلیغ و ترویج و احیاى احکام الهى، سرانجام بیست و هفتم ربیع الاول سال 1390 هجرى قمرى، مطابق با دوازدهم خرداد ماه سال 1349 هجرى شمسى در عراق چشم از جهان فرو بست، بیش از یک میلیون نفر در تشییع جنازه او شرکت کردند، و پیکر پاک او را در کنار کتابخانه‏اى که خود در نجف ساخته بود، به خاک سپردند.
بمناسبت تجلیل از مقام علمى و دینى این مجتهد بزرگ، در عراق، ایران، حجاز، لبنان، پاکستان، افغانستان، سوریه و سایر کشورهاى اسلامى، مراسم مهمى تشکیل گردید. - آثار المرجعیة الامام الحکیم، مجله نور علم، دوره