صاحب معالم

بیست و هفتم ماه مبارک رمضان سال 959 قمرى بود، در روستاى ((جبع )) از توابع جبل عامل واقع در جنوب لبنان، که در طول تاریخ محلى عالم پرور و شیعه خیز بوده، در خانواده شهید ثانى کودکى پا به عرصه وجود گذاشت، که او را حسن نامگذارى کردند.
پدرش دانشمندى بزرگ و زعیمى عالیقدر بود و در علم، فضل، زهد، تحقیق و کرامت مشهور بود و از معدود افرادى محسوب مى‏شد، که اخلاق خدائى پیدا کرده بود.
در حالى که هنوز دوران طفولیت را مى‏گذراند، دست تقدیر غم بزرگى را بر او تحمیل کرد و پدرش به شهادت رسید . شهادت پدر براى او سرمایه و نقطه عطفى براى حرکت علمى وى بود، زیرا علیرغم اندوه بى‏پدرى، در همان سال شهادت پدر، تلاش و کوشش در راه کسب علم و دانش را آغاز کرد . او از شاگردان پدر شهیدش، بیشترین استفاده را به عمل آورد، دروس مقدماتى را در روستاى ((جبع)) به پایان رسانید، سپس همراه با خواهرزاده‏اش که به ((صاحب مدارک))معروف است، به نجف اشرف عزیمت نمود و تحصیلات خود را دنبال کرد و با فرا گرفتن فقه، اصول، منطق و ریاضیات نزد علماء حوزه علمیه نجف اشرف، به موقعیت علمى بالائى دست یافت .
سرعت یادگیرى علوم و کسب مهارت چشمگیر او در رشته‏هاى مختلف علوم، تمام محققین و دانشمندان را متعجب کرد، به طورى که علماء و بزرگان، کسب آن همه فضائل، تبحر، تخصص و وارستگى را ناشى از عنایات خداوندى مى‏دانند .
این عالم ربانى علاوه بر پیشرفت‏هاى علمى و مذهبى، از ذوق و سلیقه خاصى در خوش نویسى برخوردار بود و در شعر و ادب نیز ید طولائى داشت و صاحب معالم در سال 993 هجرى قمرى به زادگاه خود بازگشت و در روستاى جبع به تدریس و تألیف و تربیت طلاب علوم دینى پرداخت و دانشمندان بزرگى را به جامعه اسلامى تحویل داد .
او شب را مناجات، استغفار، عبادت و تسبیح با حق تعالى مأنوس بود و روز را با خلق خدا مى‏گذرانید و به تدریس، ارشاد، حل مشکلات و رفع نیازمندیهاى مردم اشتغال داشت .
عصر علمى و زعامت صاحب معالم، مقارن با زمان حکومت شاه عباس صفوى بود، با اینکه شاه عباس خود را علاقمند به علماء و دانشمندان دینى نشان مى‏داد، اما صاحب معالم، حاضر نشد با شاه عباس ملاقات نماید و از این کار پرهیز کرد.
علاقه و پشتکار این دانشمند بزرگ در راه تحقیقات و تألیفات به اندازه‏اى بود، که در حین نوشتن و تألیف کتاب ((معالم الدین)) فوت نمود.
متجاوز از بیست اثر مفید در زمینه‏هاى مختلف از او به جاى مانده است، که کتاب ((معالم الدین و ملاذالمجتهدین)) از پر ارزش‏ترین آثار اوست و به دلیل اهمیت والاى این کتاب، در مجامع و محافل علمى و مذهبى، وى به ((صاحب معالم)) معروف گردیده است . این کتاب، مرجع استفاده علماء و دانشمندان مى‏باشد و سالیان متمادى است که در حوزه‏هاى علمیه شیعه در ایران، عراق، هندوستان، افغانستان و سایر کشورها تدریس مى‏گردد .
این خورشید فروزان در سال 1011 هجرى قمرى در سن پنجاه و دو سالگى، در موطن خود غروب کرد و در همان روستاى ((جبع)) دفن گردید. - روزنامه کیهان، 4 و 8 / 8 / 1372، فوائد الرضویه، ص 101 . ?