شمس الدین محمد حافظ شیرازى در سال 724 هجرى در شیراز به دنیا آمد . او در دوران کودکى پدرش را از دست داد و بىسرپرست ماند . حافظ در شرائط بسیار سختى زندگى مىکرد و در نهایت فقر و تنگدستى به تحصیل علم و دانش پرداخت
- .
او علیرغم مشکلات یتیمى و فقر و بینوائى، در راه تحصیل عم، کوشش و فداکارى زیادى کرد و حافظه نیرومند خود را به کار گرفت، تا توانست، تمام قرآن کریم را از حفظ کند و به همین جهت به حافظ لقب یافت .
حافظ در یکى از اشعارش، به این موضوع چنین اشاره مىنماید:
ندیدم خوش از شعر تو حافظ - - به قرآنى که اندر سینه دارى
حافظ با دانش اندوزى و سرودن اشعار اخلاقى،عرفانى و حکیمانه، توانست، خدمات علمى و فرهنگى فراوانى انجام دهد . او در حکمت، لغت و ادبیات فارسى، استادى بلند مرتبه و گرانمایه شد و در عرفان، به اندازهاى پیشرفت کرد، که به لسان الغیب لقب یافت .
گویا به همین مناسبت، این شعرها را سروده است:
دوش وقت سحر، از غصه نجاتم دادند - - و ندر آن ظلمت شب، آب حیاتم دادند
چه مبارک سحرى بود و چه فرخنده شبى - - آن شب قدر، که این تازه براتم دادند
من اگر کامروا گشتم و خوشدل، چه عجب - - مستحق بودم و اینها به زکاتم دادند
این همه قند و شکر کز سخنم مىریزد - - اجر صبریست، کز آن شاخ نباتم دادند